Publiczne służby zatrudnienia to instytucje, które w Polsce działają nieprzerwanie od 1919 r., czyli
od ich powołania przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego dekretem o organizacji państwowych urzędów pośrednictwa pracy i opieki nad wychodźcami.

W roku 2024 obchodzimy już 105. rocznicę ich powstania. To doskonały moment na to, by przyjrzeć się, jak na przestrzeni burzliwych dekad ewoluowały pomysły na pomoc i aktywizację osób bezrobotnych i poszukujących pracy, a także wsparcie dla przedsiębiorców i pracodawców w doborze odpowiedniego kandydata do zatrudnienia.

Po 123 latach zaborów bezrobocie mocno wpisywało się w powojenną rzeczywistość – w 1918 r. w Polsce było około 450 tys. osób pozostających bez pracy. Odrodzone państwo polskie stanęło przed zadaniem udzielenia im pomocy – wypłacania zasiłków i zapomóg, pośrednictwa pracy czy wreszcie uruchomienia form aktywizacji zawodowej. Podjęte wówczas kroki sprawiły, że w okresie międzywojennym Polska należała do pionierów w kształtowaniu nowoczesnych i powszechnych służb zatrudniania. To właśnie one inicjowały samopomoc obywatelską, która stała się pierwowzorem współczesnych organizacji pozarządowych. Warto o tym pamiętać.

Praca i jej współczesny etos zmieniały się na przestrzeni lat. Globalizacja oraz postęp technologiczny pozwalają dziś na dotarcie z informacją i pomocą do dużej grupy osób, co zmienia nieco charakter wsparcia oferowanego przez urzędy pracy. To z jednej strony stawia nowe warunki zarówno praco-dawcom, jak i tym, którzy chcą podjąć pracę, a z drugiej oznacza nowe wyzwania dla pracowników publicznych służb zatrudnienia. Muszą oni odnaleźć się – i najczęściej odnajdują – w tej nowej i jakże odmiennej niż ponad sto lat temu rzeczywistości. Już nie chodzi tylko o zwykłe połączenie pracodawcy z pracownikiem, ale przede wszystkim o wysoką jakość oferowanych usług, w tym dbałość o równouprawnienie, brak barier w dostępie do rynku pracy oraz wypracowanie długofalowej strategii, w której każdy uczestnik rynku pracy odnajdzie dla siebie odpowiednie wsparcie i pomoc.

Dziś, w dobie szczególnych wyzwań i zmian, jakie niesie za sobą między innymi technologia cyfrowa, zaangażowanie pracowników urzędów jest szczególnie ważne. Nowe standardy pracy sprawiają, że jej wykonywanie jest bardziej skomplikowane. Dotyczy to zarówno klientów publicznych służb zatrudnienia (w tym pracowników, ale również pracodawców), jak i kadry urzędów pracy, które stają przed wymogiem stałego podwyższania kwalifikacji – zgodnie ze zmieniającymi się standardami. Pracownicy publicznych służb zatrudnienia muszą stać się ludźmi współczesnego renesansu. Chodzi nie tylko o nabyte kwalifikacje, ale także o systemową zdolność współpracy z drugim człowiekiem, z innymi służbami, w tym z pomocą społeczną czy organizacjami pożytku publicznego. Istotą pracy służb zatrudnienia jest bowiem ich na wskroś społeczny i ludzki wymiar. Te renesansowe zalety zna- lazły potwierdzenie w pracy polskich służb zatrudnienia w dniach najpoważniejszej próby.

Celem tej publikacji jest zaprezentowanie potencjału publicznych służb zatrudnienia na tle ich historycznych doświadczeń. Zapraszam zatem Państwa do odkrywania tego potencjału.